Czym różnią się: rektor, dziekan, uniwersytet, akademia itp?

W dzisiejszym artykule wyjaśnimy:

• kim są: rektor, prorektor, dziekan i prodziekan,
• czym różni się uniwersytet od akademii i politechniki,
• jak podzielona jest szkoła wyższa: czym są wydziały, instytuty, zakłady itp.,
• czym jest i jaką rolę gra w tym wszystkim samorząd studentów.

Zapraszamy do lektury!

Nazwy uczelni wyższych

Szkoły wyższe (inaczej: uczelnie) mają różne nazwy:

• Uniwersytet,
• Akademia,
• Politechnika,
• Szkoła wyższa.

Historycznie uniwersytety były bardziej ukierunkowane na nauki humanistyczne, a akademie i politechniki – na nauki ścisłe.

Obecnie podział ten zatarł się i nazwa nie ma już większego znaczenia.

Dla uproszczenia w dalszej części poradnika będziemy zazwyczaj używać nazwy uniwersytet, mając na myśli dowolną nazwę szkoły wyższej.

Kto jest kim na uniwersytecie?

Podobnie jak np. województwa dzielą się na gminy i powiaty, tak też szkoły wyższe mają swoje mniejsze jednostki organizacyjne.

Podział zazwyczaj jest następujący:

• Szkołą wyższą zarządza osoba nazywana Rektorem (historycznie nazywany Jego Magnificjencja). Rektor ma swoich podwładnych, zwanych Prorektorami, którzy odpowiadają za pewne węższe zakresy spraw – przykładowo, prorektor do spraw studenckich zajmuje się między innymi wnioskami składanymi przez studentów. Rektor, jako osoba o wyższym stanowisku od prorektorów, rozpatruje ewentualne odwołania od ich decyzji.
• Szkoła wyższa dzieli się na wydziały, które reprezentują pewne obszary nauki (np. Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej).  Na czele wydziału stoi Dziekan, który mianuje prodziekanów, którzy mu pomagają. Dziekan może mianować także pełnomocników, którzy mają trochę wyższy zakres działania, niż prodziekani. Przykładowo, prodziekan ds. studiów odpowiada za wszystkie kierunki studiów na wydziale, zaś pełnomocnik dziekana ds. danego kierunku może odpowiadać za jeden z tych kierunków, by odciążyć prodziekana w obowiązkach.
  Studenci załatwiają swoje sprawy w sekretariatach danych kierunków studiów, natomiast w sprawach dotyczących wydziału (np. zarezerwowania sali) należy zwrócić się do innego pokoju, zwanego dziekanatem.
• Wydział prowadzi studia o różnych kierunkach – np. wspomniany Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej może prowadzić kierunki: Fizyka, Astronomia, Informatyka Stosowana, ale też: Kosmologia, Biofizyka, czy Zaawansowane materiały.
• Większe wydziały często podzielone są dodatkowo na Instytuty, którymi zarządzają Dyrektorzy instytutów. Dany kierunek studiów może być prowadzony bezpośrednio przez wydział, ale może też podlegać pod dany instytut. Przykładowo, Insytut Fizyki odpowiada za kierunek studiów Fizyka na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej.
• Wreszcie, w ramach instytutów czasami działają kilkuosobowe grupy naukowców, tworząc tzw. Zakłady (np. Zakład Grafiki Komputerowej). Pod Zakłady raczej już nie podlegają kierunki studiów – jest to mniejsza jednostka organizacyjna.

W praktyce oznacza to, że będąc na kierunku Informatyki w razie potrzeby porozumiewa się z bezpośrednim opiekunem tego kierunku, którym jest np. dyrektor instytutu, pełnomocnik dziekana do spraw tego kierunku lub prodziekan do spraw studiów. Dopiero w razie braku porozumienia zwraca się do prorektorów do spraw studiów, zaś rektora zapewne nawet nie zobaczysz na oczy, o ile nie będzie akurat Twoim wykładowcą.

Dlaczego liczy się nie tylko kierunek, ale też wydział?

Ważne: dwa różne wydziały na tej samej uczelni mogą prowadzić kierunki studiów o tej samej nazwie, które znacznie się od siebie różnią.

Przykładowo: kierunek Informatyka może być prowadzony przez Wydział Fizyki oraz przez Wydział Matematyki. Z powodu przynależności do wydziału ten pierwszy może wykładać informatykę z większym naciskiem na przedmioty fizyczne, a ten drugi – pod kątem matematycznym.

Zupełnie inaczej z kolei będzie wyglądać kierunek Informatyka prowadzony na Wydziale Nauk Medycznych, gdzie zapewne wszystkie zagadnienia będą prezentowane pod kątem wspomagania metod leczenia.

Czym jest Samorząd Studentów?

W szkołach średnich działają instytucje zwane Samorządami Uczniowskimi, które w praktyce raczej nic nie robią – mało kto nawet o nich wie.

Inaczej sytuacja ma się na studiach, gdzie studenci wybierają w wyborach swoich reprezentantów. Reprezentanci ci tworzą Samorząd Studentów.

Samorząd wybiera się na szczeblu wydziałowym, a jego zadaniami są: pomaganie studentom w razie problemów, negocjowanie i współpraca z władzami wydziału, realizacja pomysłów i usprawnień, organizacja imprez (np. wykładów dla chętnych, Dni Otwartych itp.).

Jeśli więc masz jakieś problemy, najlepiej najpierw zwrócić się do Wydziałowego Samorządu Studentów, gdzie znajdziesz chętnych do pomocy rówieśników.

Samorząd Studentów zazwyczaj ma swój pokój gdzieś wewnątrz wydziałowego budynku.

Osoby wybrane do wydziałowych samorządów studentów mogą również tworzyć Uczelniany Samorząd Studentów, który zajmuje się tymi samymi kwestiami, ale na wyższym szczeblu – dotyczącym całej uczelni, a także sprawami indywidualnymi studentów, których nie udało rozwiązać się na szczeblu wydziałowym.